Za symboliczną datę narodzin polskiej informatyki uznaje się grudzień 1948 r., kiedy grupa matematyków i inżynierów postanowiła rozpocząć prace nad budową w Polsce maszyny matematycznej, podobnej do tych, nad jakimi rozpoczynały się prace również na zachodzie Europy.
W kraju odbudowującym się ze zniszczeń wojennych było to śmiałe marzenie. Rok 2018 jest rokiem obchodów 70-lecia polskiej informatyki. Z tej okazji odsłonięta została tablica pamiątkowa, wmurowana w ścianę budynku, do niedawna mieszczącego Instytut Maszyn Matematycznych. Obecnie IMM stanowi część NASK PIB.
Pierwszym działającym polskim komputerem był XYZ, zbudowany w Zakładzie Aparatów Matematycznych PAN (późniejszym Instytucie Maszyn Matematycznych). Według relacji osób, które miały z nim styczność, zajmował dużą salę, a obsługiwany był przez konsolę, wyposażoną w klucze przełączeniowe, umożliwiające zmianę parametrów pracy komputera. Dane wejściowe dostarczało się maszynie na kartach perforowanych. W takiej samej postaci otrzymywało się wyniki. „Stacja dysków”, służąca do odczytywania danych wejściowych i generowania danych wyjściowych, miała rozmiar sporej lodówki i pracowała bardzo głośno. Budową XYZ kierował Leon Łukaszewicz, który pełnił funkcję dyrektora Zakładu Aparatów Matematycznych i (po przekształceniu) Instytutu Maszyn Matematycznych PAN.
Podczas uroczystości odsłonięcia tablicy były dyrektor Instytutu Maszyn Matematycznych, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Informatycznego dr inż. Marek Hołyński wspominał również komputer osobisty Mazovia, opracowany w IMM i produkowany w Polsce – jedyny komputer, który na klawiaturze miał polskie znaki diakrytyczne. Wytwarzanie urządzeń technicznych i własnych technologii ich produkcji i programowania było unikatowym doświadczeniem dla całych pokoleń specjalistów. „Instytut był kuźnią kadr. Wyszkolono dziesiątki najwyższej klasy specjalistów, których rodząca się informatyka bardzo potrzebowała”. W dzisiejszej uroczystości odsłonięcia tablicy pamiątkowej brał udział dyrektor Pionu Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego Marcin Bochenek oraz inni pracownicy NASK PIB, związani wcześniej z IMM.
Artykuł dr. inż. Hołyńskiego na temat pierwszego polskiego komputera, opublikowany w biuletynie Polskiego Towarzystwa Informatycznego w związku z obchodami 70-lecia polskiej informatyki można przeczytać na stronie obchodów.
