Rozwój cyfrowej administracji na Śląsku, bezpieczeństwo nowoczesnych instalacji przemysłowych oraz budowa centrum danych w części Kopalni Doświadczalnej „Barbara” – to najważniejsze plany, które zamierzają zrealizować razem Państwowy Instytut Badawczy NASK i Główny Instytut Górnictwa. Dnia 27 stycznia 2022 r. w siedzibie NASK obie instytucje podpisały porozumienie o współpracy.
Porozumienie podpisali uroczyście: prof. dr hab. inż. Ewa Niewiadomska-Szynkiewicz - Zastępca Dyrektora NASK PIB, Dyrektor ds. Naukowych i prof. dr hab. inż. Stanisław Prusek - Dyrektor Głównego Instytutu Górnictwa.
Przemysł 4.0 staje się faktem. Robotyzacja i automatyzacja instalacji postępuje, coraz więcej urządzeń łączy się z Internetem. To czyni przemysł nowocześniejszym i bardziej wydajnym, ale naraża go też na nowe zagrożenia, np. cyberataki.
GIG, którego jednym z zadań jest działanie na rzecz bezpieczeństwa w przemyśle, łączy siły z NASK, aby rozwijać współpracę w obszarze cyberbezpieczeństwa i cyfryzacji w przemyśle wydobywczym oraz w województwie śląskim. Instytuty wspólnie będą rozwijać usługi cyberbezpieczeństwa dla jednostek samorządu terytorialnego, przedsiębiorstw i ośrodków naukowych ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa systemów automatyki przemysłowej (OT) oraz Internetu Rzeczy (IoT). Istotnym elementem współpracy będą też wspólne działania w obszarze edukacji i szkoleń, m.in. utworzenie ośrodka szkolenia specjalistów w zakresie cyberbezpieczeństwa.
„Będziemy wspólnie prowadzić działania przede wszystkim związane z cyberbezpieczeństwem, czyli bezpieczeństwem sieci. W górnictwie mamy sieć teleinformatyczną, mamy też sieć automatyki przemysłowej. My w tym obszarze mamy kompetencje, tworzymy systemy, które można bezpośrednio wręcz wykorzystać do ochrony sieci GIG-u. Ale nie tylko. Drugi obszar to jest obszar certyfikacji (…). W GIG-u są jednostki certyfikujące, są laboratoria oceny zgodności rozwiązań z różnymi normami. My w NASK-u zbudowaliśmy jednostkę certyfikującą i widzimy ogromny potencjał współpracy w tym zakresie - mówiła prof. dr hab. inż. Ewa Niewiadomska-Szynkiewicz, Dyrektor NASK ds. Naukowych.
Jak dodała, GIG interesuje się również metodami obliczeniowymi, m.in. opartymi na uczeniu maszynowym.
„Metody sztucznej inteligencji, metody analiz dużych zbiorów danych, którymi się zajmuje NASK, znajdują już w wielu krajach świata i również w naszym kraju zastosowanie, chociażby dla predykcji zagrożeń, które występują w naszych kopalniach, nie tylko węgla kamiennego ale też np. rud miedzi. Widzimy też potencjał wykorzystania tych metod w ocenie zagrożeń publicznych, takich jak zagrożenie zapadliskami czy inne zagrożenia związane z działalnością człowieka, w tym z eksploatacją złóż węgla kamiennego” – mówił prof. dr hab. inż. Stanisław Prusek Dyrektor Głównego Instytutu Górnictwa.
Planowana jest też budowa nowoczesnego data center na terenie Kopalni Doświadczalnej „Barbara” należącej do GIG, zlokalizowanej w Mikołowie. Będzie ono wykorzystywane m.in. do monitoringu procesu transformacji górnictwa węgla kamiennego oraz regionu Śląska. Z jego usług, w razie potrzeby, będą mogły korzystać: jednostki samorządu terytorialnego, uczelnie, szpitale, operatorzy usług kluczowych czy też administracja publiczna.
Główny Instytut Górnictwa to jeden z największych instytutów badawczych w Polsce. Działa na podstawie ustawy z 30 kwietnia 2010 roku o instytutach badawczych, a nadzorowany jest przez Ministra Aktywów Państwowych. Działalność GIG obejmuje najważniejsze aspekty górnictwa i geoinżynierii, inżynierii środowiska oraz bezpieczeństwa pracy w przemyśle.
Bogata historia Instytutu sięgająca roku 1925, wiąże się z powstaniem Kopalni Doświadczalnej Barbara - Centrali Ratownictwa Górniczego i Obserwatorium Magnetycznego w Mikołowie, która była pierwszą w Polsce jednostką prowadzącą badania na rzecz bezpieczeństwa pracy w górnictwie. Od 1945 roku KD Barbara funkcjonuje w ramach Instytutu, będąc jednym z kluczowych elementów jego struktury naukowo-badawczej, a jej poligon doświadczalny jest jedynym miejscem w Europie, gdzie prowadzać można dla wszystkich branż przemysłowych badania wybuchów gazów i pyłów w naturalnej skali oraz w warunkach rzeczywistych testować maszyny i urządzenia przeznaczone do pracy w atmosferze wybuchowej.
W Instytucie funkcjonuje dzisiaj kilkanaście zakładów naukowo-badawczych tworzonych przez liczne laboratoria i pracownie, w jego ramach powołano interdyscyplinarne centra badawcze: Centrum Czystych Technologii Węglowych, Centrum Inżynierii Środowiska, Śląskie Centrum Radiometrii Środowiskowej im. Marii Goeppert-Mayer oraz Centrum Badań nad Klimatem i Odnawialnymi Źródłami Energii.
W strukturze GIG działa także Jednostka Oceny Zgodności zajmująca się certyfikacją, notyfikacją i akredytacją oraz jeden z największych na Śląsku ośrodków szkoleniowych - Centrum Rozwoju Kompetencji.
Główny Instytut Górnictwa posiada kategorię naukową A i ma pełne uprawnienia akademickie do nadawania stopni i tytułów naukowych doktora i doktora habilitowanego nauk inżynieryjno-technicznych oraz możliwość występowania o tytuł profesora w dyscyplinie naukowej „inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka”.
Instytut znajduje się w wykazie Jednostek Notyfikowanych Unii Europejskiej, posiada międzynarodową akredytację IECEx, a laboratoria badawcze Instytutu legitymują się akredytacjami Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji, Lloyd's Register Quality Assurance, Głównego Urzędu Miar czy Polskiego Rejestru Statków.
Szukając nowych obszarów swej przyszłej działalności, w ostatnim czasie Główny Instytut Górnictwa uruchomił Centrum Wymiany Informacji i Analiz ISAC GIG (z ang. ISAC – Information Sharing and Analysis Center), którego celem jest stała wymiana wiedzy oraz doświadczeń w zakresie cyberbezpieczeństwa pomiędzy najważniejszymi przedsiębiorstwami sektora wydobywczego.
NASK jest Państwowym Instytutem Badawczym nadzorowanym przez Ministra Cyfryzacji. Prowadzi badania naukowe i prace rozwojowe na rzecz bezpieczeństwa systemów sieciowych, a także nad technologiami opartymi o najnowocześniejsze rozwiązania, wykorzystujące sztuczną inteligencję i zaawansowaną analizę danych. Pełni też istotną funkcję w Krajowym Systemie Cyberbezpieczeństwa, pełniąc rolę jednego z trzech CSIRT (Computer Security Incident Response Team) najwyższego poziomu w Polsce. Ponadto NASK prowadzi rejestr domeny .pl, w którym utrzymuje ponad 2,5 mln domen na rzecz ponad 1 mln abonentów. Prowadzi też ekspercką działalność edukacyjną, szkoleniową i popularyzatorską. NASK jest również operatorem Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej (OSE). Jest to program Ministra Cyfryzacji, dający szkołom bezpieczny, bezpłatny dostęp do szerokopasmowego Internetu.