Cyfrowy świat bez barier pokoleniowych

Seniorzy stanowią coraz większą część społeczeństwa – w Polsce dziś to już ponad 10 milionów osób po 60. roku życia. Według prognoz, w 2050 roku liczba ta wzrośnie do 12 milionów, a osoby starsze będą stanowić aż 37% populacji. To nie nisza – to potężna grupa społeczna, która coraz odważniej porusza się w cyfrowym świecie. 

Jednak dane dotyczące kompetencji cyfrowych seniorów wciąż pokazują, jak wiele jest do zrobienia. Według Eurostatu w 2023 roku jedynie 13% osób w wieku 65–74 lata posiadało podstawowe umiejętności cyfrowe. Tymczasem umiejętność bezpiecznego korzystania z internetu wpływa nie tylko na jakość życia, ale też na zdrowie. Amerykańskie badanie opublikowane w „Journal of the American Geriatrics Society”, przeprowadzone wśród ponad 18 tysięcy osób w wieku 50–65 lat, wykazało, że regularne korzystanie z internetu obniża ryzyko demencji. Co istotne – niezależnie od wieku, płci czy wykształcenia. 

Wspólny język pokoleń 

Tegoroczny Kongres koncentrował się wokół trzech filarów: cyberbezpieczeństwa, edukacji cyfrowej i sztucznej inteligencji. W debatach podkreślano, że wprowadzanie osób po 60 roku życia w świat cyfrowy wymaga zrozumienia różnic pokoleniowych i dostosowania tempa oraz formy edukacji do możliwości odbiorców. Nie można jednocześnie podchodzić tak samo do osób 65-letnich i 85-letnich – to różnica aż dwóch dekad doświadczeń, oczekiwań i sposobu uczenia się nowych technologii. 

– Cyfrowa rewolucja przyśpieszyła już dawno i wcale nie zwalnia tempa, ale nie możemy pozwolić, by kogokolwiek pozostawiła w tyle. Dlatego tak ważne jest, by edukacja i wsparcie w obszarze cyberbezpieczeństwa obejmowały wszystkie pokolenia, a jednocześnie cyfryzacja była szansą, a nie przymusem – podkreślała Marzena Okła-Drewnowicz, sekretarz stanu w KPRM ds. polityki senioralnej. 

Cyfrowy świat dla każdego 

W panelu otwierającym Kongres, zatytułowanym „Cyfrowy świat dla każdego, czyli jak rewolucja technologiczna wpływa na życie seniorów”, głos zabrali przedstawiciele administracji, nauki i biznesu. Eksperci zwracali uwagę na potrzebę projektowania rozwiązań prostych, przejrzystych i przyjaznych, dzięki którym seniorzy mogą korzystać z technologii bez obaw. 

– Świat internetu i cyberprzestępczości bardzo często opiera się na socjotechnikach. Nawet jeśli korzystamy ze sprawdzonych stron, ktoś może nas nakłonić do kliknięcia w link prowadzący do niebezpiecznej witryny – mówiła podczas debaty Anna Rywczyńska, kierowniczka Działu Profilaktyki Cyberzagrożeń NASK – Dlatego tak ważne jest, by wypracować w sobie cyfrowe rutyny i powiedzieć – stop, sprawdzam, nie klikam, kontroluję, zapytam. Warto też tworzyć własne kręgi zaufania cyfrowego – mieć osobę, z którą można się skonsultować, gdy coś budzi niepokój lub wątpliwość. 

Podejrzane wiadomości SMS można też w prosty sposób zgłaszać do analizy. Wystarczy przesłać je na bezpłatny numer 8080, uruchomiony przez CERT. System automatycznie potwierdza przyjęcie zgłoszenia, a po chwili odsyła informację, czy dana wiadomość jest bezpieczna, czy może stanowi próbę oszustwa. 

Niepokojące wiadomości e-mail lub strony można zgłaszać także na stronie cert.pl – wystarczy kliknąć „Zgłoś incydent”. W tym celu dostępny jest także adres mailowy cert@cert.pl. Kolejna możliwość to skorzystanie z aplikacji mObywatel i dokonanie zgłoszenia w zakładce “Bezpiecznie w sieci”. 

W trosce o bezpieczeństwo i edukację 

W kolejnych blokach tematycznych dyskutowano m.in. o tym, jak uczyć osoby starsze krytycznego myślenia w sieci, jak media mogą przełamywać stereotypy dotyczące wieku, jak kompetencje cyfrowe seniorów mogą być wykorzystane na rynku pracy oraz jak sztuczna inteligencja może wspierać osoby samotne. 

Wsparcie i wiedza od NASK 

W odpowiedzi na potrzeby starszych użytkowników internetu NASK opracował specjalny poradnik „#Halo! Tu cyberbezpieczny Senior!” – praktyczny przewodnik po świecie cyfrowym, który w przystępny sposób uczy, jak rozpoznawać zagrożenia, chronić swoje dane i czuć się pewnie w sieci.