W odpowiedzi na dezinformujące publikacje Gazety Wyborczej w dniach 10 i 13.04.2023 r. autorstwa Pauliny Nodzyńskiej, dotyczące wdrażanego przez NASK-PIB Systemu B3 w objętych Ogólnopolską Siecią Edukacyjną (OSE) szkołach, poniżej przedstawiamy stanowisko NASK-PIB. Jednocześnie stwierdzamy, że łączenie działań NASK-PIB w zakresie prewencji i ochrony najmłodszych użytkowników internetu w Polsce ze statystyką dotyczącą samobójstw wśród uczniów jest manipulacją, godzącą w dobre imię zarówno Instytutu, jak i jego pracowników. Wyrażamy stanowczy sprzeciw wobec praktyk, które podważają zaufanie społeczne do NASK-PIB i próbują włączyć Instytut w polityczne spory.
Dzięki Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej wyrównywane są szanse edukacyjne dzieci i młodzieży w całej Polsce. Przed wdrożeniem programu OSE tylko niewielki odsetek szkół posiadał dostęp do szybkiego internetu. Nie funkcjonował także żaden centralny, bezpłatny system zapewniania bezpieczeństwa, jeśli chodzi o dostęp do internetu w szkołach. OSE jest kluczową inicjatywą w zakresie cyfryzacji polskiej oświaty i wdrażania cyfrowych treści w edukacji. Od początku wdrażania OSE kwestie bezpieczeństwa były jednym z podstawowych elementów programu o niespotykanej wcześniej w polskiej edukacji skali.
"Ekosystem bezpieczeństwa w ramach programu OSE monitoruje zagrożenia na trzech poziomach (B1, B2, B3). Na poziomie B1 odbywa się klasyfikacja domen internetowych poprzez system bezpiecznego DNS (Domain Name System), który blokuje dostęp do domen sklasyfikowanych jako zabronione w OSE. Na poziomie B2 wykonywana jest analiza i klasyfikacja treści w oparciu o bazę adresów internetowych URL, w wyniku której następuje blokowanie dostępu do należących do kategorii zabronionych w OSE.
System B3 w swoim założeniu pełni funkcję monitorowania dostępu do treści potencjalnie szkodliwych, ale NIE INGERUJE ani w aktywności użytkowników internetu, ani też w komunikację elektroniczną pomiędzy użytkownikami. Informacje zawarte w wiadomościach e-mail czy też wysyłane przez różnego rodzaju komunikatory, nie stanowią przedmiotu pracy systemu.
Podstawą skuteczności działania tego ekosystemu jest eliminacja zagrożenia, czyli wykrycie i zablokowanie treści szkodliwych i/lub potencjalnie szkodliwych. W tym wymiarze system B3 wykonuje swoje podstawowe, bardzo ważne zadanie. Dzięki niemu istnieje możliwość blokowania potencjalnie szkodliwych treści na stronach, które nie mając złej reputacji, nie są blokowane przez wcześniejsze filtry bezpieczeństwa OSE. Na postawie analizy ruchu system B3 odnajduje (np. na podstronach serwisów społecznościowych) materiały nieodpowiednie dla najmłodszych użytkowników sieci i oznacza je jako potencjalnie szkodliwe.
W efekcie działania systemu B3 i konfiguracji systemów bezpieczeństwa OSE rozpoznanie jednej treści potencjalnie szkodliwej w jednej tylko szkole powoduje zablokowanie jej dla wszystkich szkół w Polsce. W ten sposób każdego dnia zwiększane jest bezpieczeństwo polskich uczniów. W zakresie planowanego udostępnienia raportów z działania systemu, kierowanych do dyrektorów szkół, trwająca obecnie faza kalibracji (douczania) systemu B3 jest niezbędnym etapem jego rozwoju, mającym charakter budowy „bazy wiedzy” o aktywności internetowej (ruchu) szkół. Tworzenie optymalnego modelu ruchu jest niezbędne dla precyzyjnego wskazywania potencjalnie szkodliwych treści. Działanie to ma na celu minimalizację błędów w przyszłych raportach.
Raporty tworzone w oparciu o platformę B3 pozwolą dyrektorom szkół diagnozować problemy pojawiające się w ich szkołach oraz odpowiednio na nie reagować. Jednak już dziś na platformie OSE IT Szkoła (it-szkola.edu.pl) znajdują się różnorodne materiały edukacyjne (kursy e-learningowe, scenariusze lekcji, poradniki) z zakresu bezpiecznego korzystania z sieci, z których nauczyciele, dyrektorzy, a także rodzice i sami uczniowie mogą bezpłatnie korzystać. NASK–PIB regularnie zachęca do tego w ramach działań edukacyjno-informacyjnych realizowanych w ramach programu OSE.
Realizowany obecnie harmonogram działań zakłada udostępnienie wyników pracy systemu B3 przez portal Moje OSE na początku roku szkolnego 2023/2024 r. Należy podkreślić, iż nawet w przypadku pełnego wdrożenia systemu B3, nie będzie możliwości całościowego śledzenia urządzeń każdego ucznia - jak sugeruje autorka artykułów. Jest to niemożliwe ze względów prawnych, technologicznych, a także etycznych.
Przekładając powyższe działanie Systemu B3 na konkretne wyniki - to tylko w jednym tygodniu działania Systemu B3 w sieci OSE, którym objętych jest ponad 20 tysięcy szkół, przeanalizowano 605 661 649 żądań (tekst, wideo, grafika) i przypisano do kategorii potencjalnie szkodliwych 25 509 z nich. Natomiast wszystkie zdefiniowane treści szkodliwe zostały wyeliminowane uprzednio, przez systemy B1 i B2.
Pragniemy podkreślić, że wszelkie działania NASK-PIB na rzecz ochrony najmłodszych użytkowników internetu, nie zastąpią troski i kontroli rodziców oraz opiekunów dzieci. Jak wskazują raporty Instytutu - choćby ostatni dotyczący treści pornograficznych - 60% uczniów nie jest w żaden sposób kontrolowanych przez swoich rodziców pod kątem tego, czy ogląda takie materiały w internecie. Ze zdecydowaną większością (58,5%) dzieci i młodzieży rodzice nigdy przeprowadzili żadnej rozmowy na ten temat.
Odpowiedzialność za dobrostan emocjonalny najmłodszych użytkowników internetu spoczywa na barkach wielu osób, firm i instytucji, a nie tylko na NASK-PIB. Zatem łączenie działania NASK-PIB ze wzrastającą liczbą samobójstw wśród młodzieży, jest manipulacją, świadczącą o potencjalnie złej woli autorki artykułu, i trudno uznać je za przejaw dziennikarstwa kierującego się działaniem na rzecz dobra społecznego".