AktualnośćOdporne media. Cyberbezpieczeństwo w pracy dziennikarza
Fake-newsy, dezinformacja, deepfaki i modele językowe piszące „wiarygodne” bzdury z prędkością światła. To gąszcz, w którym łatwo się zgubić. Odpowiada na to NASK, który przygotował przewodnik dla dziennikarzy i twórców internetowych. Pomoże on nadążyć za szybko zmieniającą się infosferą – tym bardziej podczas Europejskiego Miesiąca Cyberbezpieczeństwa.
Co roku w październiku cała Europa mówi jednym głosem o bezpieczeństwie w sieci. Właśnie dobiega końca 13. Europejski Miesiąc Cyberbezpieczeństwa (ECSM), czyli inicjatywa Agencji Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA) i Komisji Europejskiej, która przypomina, jak chronić się w cyfrowym świecie w obliczu coraz to nowszych zagrożeń online. Tegoroczna kampania obejmowała oszustwa inwestycyjne oparte na AI, bezpieczeństwo danych i zagrożenia wymierzone w grupy szczególnie narażone na manipulację.
– W tym roku zebraliśmy ponad 80 inicjatyw zgłoszonych przez firmy, instytucje i użytkowników internetu, które dotarły do ponad 500 tysięcy odbiorców – od uczniów i pracowników biznesu po osoby, które po prostu chcą bezpiecznie korzystać z sieci. Cieszy nas, że coraz więcej podmiotów dostrzega znaczenie kampanii i wzmacnia świadomość cyberbezpieczeństwa w swoim otoczeniu – mówi Anna Kwaśnik z Zespołu Zarządzania Wiedzą w Obszarze Cyberbezpieczeństwa NASK.
Konkretne narzędzie dla mediów
Praca dziennikarza to szukanie faktów, rozmowy z ludźmi i zbieranie informacji. W tym zawodzie każdy plik, kontakt, zrzut ekranu czy nagranie mają znaczenie. Dla cyberprzestępców może to stanowić cenny łup, a przejęty dostęp do plików potrafi zatrzymać ważną publikację. To tylko jedno z wielu zagrożeń dla mediów, które niesie za sobą rozwój technologii, dlatego NASK przygotował „Przewodnik po cyberbezpieczeństwie i sztucznej inteligencji dla mediów i twórców cyfrowych”. Pomaga on bezpiecznie tworzyć i weryfikować treści w świecie zdominowanym przez dezinformację i rozwój sztucznej inteligencji.
– Dobrze wiemy, że media są narażone na różnego rodzaju ataki. Nie trzeba sięgać daleko – w ubiegłym roku mieliśmy głośny przypadek cyberataku na Polską Agencję Prasową, który skutkował publikacją, fałszywej depeszy o rzekomej mobilizacji wojskowej. Reakcja PAP-u była szybka, odpowiedzialna, zupełnie transparentna, ale też nie każdy podmiot medialny ma takie zasoby, czy takie procedury i świadomość, żeby w takiej sytuacji skutecznie zareagować – zaznacza Sylwia Adamczyk, z Zespołu Zarządzania Wiedzą w Obszarze Cyberbezpieczeństwa NASK.
Deepfake – plaga internetu
Technologia deepfake to kolejne wyzwanie dla współczesnych mediów. Analiza NASK z okresu czerwiec 2024 – sierpień 2025 pokazała jak szybko rozwija się ten rodzaj manipulacji. W badanym okresie eksperci zidentyfikowali ponad 13 tysięcy fałszywych reklam, w których wykorzystano zmanipulowane materiały audiowizualne. W ponad 320 przypadkach naruszono wizerunek znanych osób. Mimo że jakość takich materiałów rośnie, nadal da się zauważyć pewne błędy.
– Deepfake wideo często powstaje dzięki technice lip-sync, która animuje usta zgodnie z podłożonym tekstem. Takie materiały nadal zdradzają wiele błędów: artefakty wokół ust, wampirze zęby, niepasujące elementy twarzy, a czasem wyraźną „maskę” na granicy skóry. W starszych lub darmowych narzędziach pojawiają się też zniekształcone dłonie, dodatkowe palce czy nienaturalne tła. Warto zwracać uwagę właśnie na te szczegóły – wylicza Alicja Martinek z Zakładu Nauki o Danych NASK.
W NASK zgłaszaniem deepfake’ów i badaniem dezinformacji zajmuje się Ośrodek Analizy Dezinformacji (OAD).
AI w redakcji
Modele językowe (LLM-y) mogą wspierać tworzenie treści, ale mogą też fałszować fakty, wymyślać dane i wzmacniać szkodliwe narracje. Najczęściej robią to z pełnym przekonaniem, co istotnie zwiększa ryzyko powielania błędów, a każda taka sytuacja nadwyręża wiarygodność dziennikarza.
– Modele językowe bardzo niechętnie przyznają się do niewiedzy – zaznacza dr Agnieszka Karlińska z Zakładu Dużych Modeli Językowych NASK. – Tak są uczone, a użytkowniczki i użytkownicy oczekują, że modele będą pewne siebie i nigdy nie będą odmawiać odpowiedzi.
W przewodniku przygotowanym przez NASK jest również mowa o ograniczeniach LLM-ów, a także o dobrych praktykach korzystania z nich – m.in. unikanie wprowadzania poufnych danych, zwracanie uwagi na naturalność wygenerowanych wypowiedzi czy oznaczanie materiałów powstałych przy użyciu AI.
Cyberhigiena – tarcza dziennikarza
W przewodniku nie zabrakło też zasad cyberhigieny, które wzmacniają bezpieczeństwo pracy redakcji. Silne hasła, uwierzytelnianie dwuskładnikowe, regularne kopie zapasowe oraz rozdzielenie pracy od strefy prywatnej wzmacniają odporność redakcji i zmniejszają ryzyko ingerencji w przekaz.
Przewodnik – dużo więcej o cyberbezpieczeństwie w mediach
Deepfake, chatboty i cyberhigiena to nie wszystko. Przewodnik NASK przedstawia również informacje o prawnych aspektach korzystania z narzędzi AI czy analizę ingerencji podmiotów zewnętrznych w polską przestrzeń informacyjną. Zawiera także definicje kluczowych zagrożeń i omówienie metod przeciwdziałania dezinformacji. Przewodnik to też gotowe rozwiązania, które od ręki można wprowadzić do codziennej pracy redakcji.
Wyróżnione aktualności
AktualnośćFakty, nie mity. NASK i UMB wspólnie przeciw dezinformacji medycznej
NASK podpisuje kolejne porozumienie przeciwko dezinformacji medycznej i mówi stanowcze „nie” fake-newsom na temat zdrowia. Po Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, czas na Uniwersytet Medyczny w Białymstoku.
AktualnośćSzkoły coraz bliżej technologicznej rewolucji. Znamy oferty na szkolne laboratoria przyszłości!
Edukacyjna rewolucja nabiera tempa. Tysiące szkół w całej Polsce już wkrótce zyskają nowoczesne pracownie, w których uczniowie będą mogli rozwijać cyfrowe umiejętności i poznawać technologie przyszłości. 30 października w NASK otwarto oferty firm, które chcą wyposażyć szkoły w laboratoria sztucznej inteligencji i STEM – miejsca, gdzie nauka spotka się z technologią.
AktualnośćZostań internetowym detektywem i sprawdź się w zawodach OSINT CTF
Internetowe śledztwa, szukanie tropów i łączenie kropek – brzmi znajomo? Jeśli lubisz rozwiązywać zagadki ukryte w labiryncie danych, zawody OSINT CTF NASK 2025 to miejsce, w którym poczujesz się jak w domu. Właśnie rusza rejestracja uczestników.
AktualnośćKongres OSE 2025 – zarejestruj się!
Jak promować język szacunku w cyfrowym świecie? W jaki sposób budować w szkole przestrzeń dla dialogu i różnicy zdań? Na te i inne pytania odpowiedzą eksperci podczas Kongresu OSE, który jest organizowany przez NASK. Wydarzenie odbędzie się 2 grudnia. Właśnie ruszyła rejestracja uczestników. Na zgłoszenia czekamy do 24 listopada.
Najnowsze aktualności
AktualnośćNASK w charytatywnym bloku reklamowym TVP
– Chronimy, wzmacniamy, dbamy. Chcemy, żeby internet był bezpiecznym miejscem dla wszystkich. Choć nas nie widać – jesteśmy – mówi dyrektor NASK, Radosław Nielek. We współpracy z TVP NASK stworzył spot. Dochód z bloku reklamowego zostanie przekazany organizacjom, które pomagają dzieciom.
AktualnośćOd lajków do lęków – zaburzenia odżywiania w erze scrollowania
Zaburzenia psychiczne związane z jedzeniem i zniekształcony obraz ciała coraz częściej zaczynają się od ekranu telefonu. Problem ten wpisuje się szerzej w kryzys zdrowia psychicznego zanurzonych w środowisku cyfrowym młodych ludzi. Nastolatki patrzą na idealny świat w mediach społecznościowych, a siebie widzą w krzywym zwierciadle.
AktualnośćPort Polska z NASK
Rozwój nowoczesnej infrastruktury transportowej to dziś nie tylko wyzwanie inżynieryjne, ale również cyfrowe. W erze, gdy każdy element systemu jest połączony i zdigitalizowany, odporność na zagrożenia cybernetyczne staje się równie istotna jak beton czy stal.