AktualnośćOdporne media. Cyberbezpieczeństwo w pracy dziennikarza
Fake-newsy, dezinformacja, deepfaki i modele językowe piszące „wiarygodne” bzdury z prędkością światła. To gąszcz, w którym łatwo się zgubić. Odpowiada na to NASK, który przygotował przewodnik dla dziennikarzy i twórców internetowych. Pomoże on nadążyć za szybko zmieniającą się infosferą – tym bardziej podczas Europejskiego Miesiąca Cyberbezpieczeństwa.
Co roku w październiku cała Europa mówi jednym głosem o bezpieczeństwie w sieci. Właśnie dobiega końca 13. Europejski Miesiąc Cyberbezpieczeństwa (ECSM), czyli inicjatywa Agencji Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA) i Komisji Europejskiej, która przypomina, jak chronić się w cyfrowym świecie w obliczu coraz to nowszych zagrożeń online. Tegoroczna kampania obejmowała oszustwa inwestycyjne oparte na AI, bezpieczeństwo danych i zagrożenia wymierzone w grupy szczególnie narażone na manipulację.
– W tym roku zebraliśmy ponad 80 inicjatyw zgłoszonych przez firmy, instytucje i użytkowników internetu, które dotarły do ponad 500 tysięcy odbiorców – od uczniów i pracowników biznesu po osoby, które po prostu chcą bezpiecznie korzystać z sieci. Cieszy nas, że coraz więcej podmiotów dostrzega znaczenie kampanii i wzmacnia świadomość cyberbezpieczeństwa w swoim otoczeniu – mówi Anna Kwaśnik z Zespołu Zarządzania Wiedzą w Obszarze Cyberbezpieczeństwa NASK.
Konkretne narzędzie dla mediów
Praca dziennikarza to szukanie faktów, rozmowy z ludźmi i zbieranie informacji. W tym zawodzie każdy plik, kontakt, zrzut ekranu czy nagranie mają znaczenie. Dla cyberprzestępców może to stanowić cenny łup, a przejęty dostęp do plików potrafi zatrzymać ważną publikację. To tylko jedno z wielu zagrożeń dla mediów, które niesie za sobą rozwój technologii, dlatego NASK przygotował „Przewodnik po cyberbezpieczeństwie i sztucznej inteligencji dla mediów i twórców cyfrowych”. Pomaga on bezpiecznie tworzyć i weryfikować treści w świecie zdominowanym przez dezinformację i rozwój sztucznej inteligencji.
– Dobrze wiemy, że media są narażone na różnego rodzaju ataki. Nie trzeba sięgać daleko – w ubiegłym roku mieliśmy głośny przypadek cyberataku na Polską Agencję Prasową, który skutkował publikacją, fałszywej depeszy o rzekomej mobilizacji wojskowej. Reakcja PAP-u była szybka, odpowiedzialna, zupełnie transparentna, ale też nie każdy podmiot medialny ma takie zasoby, czy takie procedury i świadomość, żeby w takiej sytuacji skutecznie zareagować – zaznacza Sylwia Adamczyk, z Zespołu Zarządzania Wiedzą w Obszarze Cyberbezpieczeństwa NASK.
Deepfake – plaga internetu
Technologia deepfake to kolejne wyzwanie dla współczesnych mediów. Analiza NASK z okresu czerwiec 2024 – sierpień 2025 pokazała jak szybko rozwija się ten rodzaj manipulacji. W badanym okresie eksperci zidentyfikowali ponad 13 tysięcy fałszywych reklam, w których wykorzystano zmanipulowane materiały audiowizualne. W ponad 320 przypadkach naruszono wizerunek znanych osób. Mimo że jakość takich materiałów rośnie, nadal da się zauważyć pewne błędy.
– Deepfake wideo często powstaje dzięki technice lip-sync, która animuje usta zgodnie z podłożonym tekstem. Takie materiały nadal zdradzają wiele błędów: artefakty wokół ust, wampirze zęby, niepasujące elementy twarzy, a czasem wyraźną „maskę” na granicy skóry. W starszych lub darmowych narzędziach pojawiają się też zniekształcone dłonie, dodatkowe palce czy nienaturalne tła. Warto zwracać uwagę właśnie na te szczegóły – wylicza Alicja Martinek z Zakładu Nauki o Danych NASK.
W NASK zgłaszaniem deepfake’ów i badaniem dezinformacji zajmuje się Ośrodek Analizy Dezinformacji (OAD).
AI w redakcji
Modele językowe (LLM-y) mogą wspierać tworzenie treści, ale mogą też fałszować fakty, wymyślać dane i wzmacniać szkodliwe narracje. Najczęściej robią to z pełnym przekonaniem, co istotnie zwiększa ryzyko powielania błędów, a każda taka sytuacja nadwyręża wiarygodność dziennikarza.
– Modele językowe bardzo niechętnie przyznają się do niewiedzy – zaznacza dr Agnieszka Karlińska z Zakładu Dużych Modeli Językowych NASK. – Tak są uczone, a użytkowniczki i użytkownicy oczekują, że modele będą pewne siebie i nigdy nie będą odmawiać odpowiedzi.
W przewodniku przygotowanym przez NASK jest również mowa o ograniczeniach LLM-ów, a także o dobrych praktykach korzystania z nich – m.in. unikanie wprowadzania poufnych danych, zwracanie uwagi na naturalność wygenerowanych wypowiedzi czy oznaczanie materiałów powstałych przy użyciu AI.
Cyberhigiena – tarcza dziennikarza
W przewodniku nie zabrakło też zasad cyberhigieny, które wzmacniają bezpieczeństwo pracy redakcji. Silne hasła, uwierzytelnianie dwuskładnikowe, regularne kopie zapasowe oraz rozdzielenie pracy od strefy prywatnej wzmacniają odporność redakcji i zmniejszają ryzyko ingerencji w przekaz.
Przewodnik – dużo więcej o cyberbezpieczeństwie w mediach
Deepfake, chatboty i cyberhigiena to nie wszystko. Przewodnik NASK przedstawia również informacje o prawnych aspektach korzystania z narzędzi AI czy analizę ingerencji podmiotów zewnętrznych w polską przestrzeń informacyjną. Zawiera także definicje kluczowych zagrożeń i omówienie metod przeciwdziałania dezinformacji. Przewodnik to też gotowe rozwiązania, które od ręki można wprowadzić do codziennej pracy redakcji.
Wyróżnione aktualności
AktualnośćSzeroki front małych systemów na Impact’25
Wbrew pozorom zapewnienie cyfrowego bezpieczeństwa w gminie jest trudniejsze niż w banku – mówił w dyskusji podczas Impact’25 Radosław Nielek, dyrektor NASK. W jednej gminie może znajdować się jednocześnie wiele różnych systemów informatycznych – wodociągów, szkół, placówek medycznych.
AktualnośćNASK o krok przed cyberprzestępcami. Forum Bezpieczeństwa Banków 2025
Kradzież tożsamości, ataki na infrastrukturę i próby manipulacji danymi. Sektor finansowy jest na pierwszej linii frontu w walce z cyberprzestępcami. NASK – jako lider w dziedzinie cyberbezpieczeństwa - wychodzi naprzeciw tym wyzwaniom. – Udział w Forum Bezpieczeństwa Banków to dla nas okazja do poznania realnych potrzeb sektora bankowego i wdrożenia konkretnych działań – mówił Piotr Bisialski, kierownik zespołu NASK Incident Response Team.
AktualnośćPLLuM rośnie w siłę
600 tysięcy promptów wpisanych w okienko PLLuMa i nowości, od których dzielą nas nie lata, a zaledwie tygodnie – kolejne modele i prototyp inteligentnego asystenta. W siedzibie NASK w Warszawie spotkali się wszyscy uczestnicy konsorcjum HIVE AI. Grupy, która ma za zadanie rozwijać i wdrażać polski model językowy (PLLuM).
AktualnośćRozkwitnij z MAK. Program Mentoringu Aktywnych Kobiet nabiera barw
Podnieś swoje kompetencje z zakresu cyberbezpieczeństwa i wejdź na rynek nowych technologii! Już kilkaset kobiet zgłosiło chęć udziału w programie MAK (Mentoring Aktywnych Kobiet), ogłoszonym przez NASK we współpracy z Ministerstwem Cyfryzacji. Zostań jedną z nich — zgłoś swój udział i rozwiń skrzydła w indywidualnym programie mentoringowym. Nabór trwa do końca maja.
Najnowsze aktualności
AktualnośćCyfrowa młodzież kontra smog. Wielki finał konkursu Technikon ESA w Lublinie!
Powietrze nie ma głosu. Ale młodzi naukowcy postanowili mu ten głos dać. Własnymi pomysłami, technologiczną wyobraźnią i zapałem, którego mogliby im pozazdrościć nie tylko uczeni. 27 października w Lublinie spotkali się finaliści ogólnopolskiego konkursu Technikon ESA, by pokazać, że walka o klimat zaczyna się nie w laboratoriach, lecz w szkolnych pracowniach i głowach młodych ludzi.
AktualnośćDwie linie pomocy, jeden cel
W kryzysie nikt nie musi być sam. Numery 116 111 (dla dzieci i młodzieży) oraz 116 123 to pomoc w trudnych chwilach. Wystarczy zadzwonić, napisać na czacie albo wypełnić formularz. NASK i Ministerstwo Cyfryzacji ruszają z kampanią, która ma pokazać, że pomoc psychologiczna jest w zasięgu ręki.
AktualnośćPierwsze Śniadanie z PLLuM
Czy polska sztuczna inteligencja jest gotowa, by stać się częścią polskich urzędów? Tak. Podczas pierwszego „Śniadania z PLLuM” – twórcy polskiego AI z NASK i konsorcjum HIVE AI udowadniali, że nadszedł czas na wdrożenia w administracji.