Pierwsze Śniadanie z PLLuM

“Mam nadzieję, że ten e-mail zastanie pana w dobrym zdrowiu i nastroju” – tak rozpoczynająca się wiadomość od razu zdradza, że coś tu nie gra. Tak często do “profesora Kowalskiego” piszą globalne i popularne modele. PLLuM – polski model językowy – takich błędów nie popełnia. Generuje za to krótką, poprawną odpowiedź bez anglicyzmów. To drobna różnica, która może zdecydować, czy obywatel uzna komunikat za oficjalny, czy za phishing. O przewadze PLLuMa nad innymi modelami językowymi rozmawiali uczestnicy „Śniadania z PLLuM” – pierwszego z cyklu spotkań, które mają odmienić oblicze polskiej administracji cyfrowej. Spotkanie odbyło się w formule hybrydowej – goście łączyli się zdalnie, ale także osobiście uczestniczyli w rozmowie w siedzibie NASK. 

– C oraz częściej zgłaszają się do nas przedstawiciele administracji centralnej i samorządowej zainteresowani wykorzystaniem sztucznej inteligencji w swoich instytucjach. To ogromnie cieszy, bo pokazuje, że temat AI w administracji przestaje być abstrakcją i staje się realnym kierunkiem rozwoju. Uruchomiliśmy cykl „Śniadania z PLLuM” – by stworzyć przestrzeń, w której instytucje mogą wymieniać doświadczenia, inspirować się nawzajem i wspólnie wypracowywać standardy wdrożeń – podkreślała Agnieszka Karlińska, która kieruje konsorcjum HIVE AI.  

Program pierwszego „Śniadania z PLLuM” był prosty: teoria, praktyka, konkret. Najpierw była mowa o założeniach projektu HIVE AI i odpowiedź na pytanie, dlaczego warto sięgać po rozwiązania stworzone w Polsce zamiast po sprawdzone już globalne modele. Potem przyszedł czas na praktykę: jak dobrać odpowiedni wariant spośród 27 dostępnych modeli? Jaki wybrać do wyszukiwarki BIP, a jaki do asystenta chatbotowego? I co przygotować przed wdrożeniem – od infrastruktury po dane? Wreszcie konkret – prezentacja Gdyńskiego Centrum Informatyki. Urząd Miasta Gdyni jako pierwszy samorząd w Polsce wdraża PLLuMa w wyszukiwarce BIP i miejskim asystencie. To właśnie takie przykłady – z prawdziwych urzędów, dla prawdziwych mieszkańców – pokazują, że polska sztuczna inteligencja przeszła z laboratorium do rzeczywistości. 

– Jako NASK chcemy, by PLLuM działał w jak największej liczbie instytucji i chcemy je w tym wdrażaniu wspierać – mówił Radosław Nielek, dyrektor NASK. – Każde wprowadzenie PLLuMa do kolejnego podmiotu ma dla nas dużą wartość. To nie tylko weryfiacja jakości naszej pracy przez “rynek”. To także istotna pomoc w rozwoju PLLuMa,  bo tworząc modele bardzo potrzebujemy informacji zwrotnych jak one działają i jak możemy je modyfikować by były jeszcze bardziej użyteczne.   

Czym PLLuM różni się od innych modeli 

Kluczowym elementem, który wyróżnia PLLuM jest trening na wysokiej jakości, legalnych danych tekstowych – około 400 milionów dokumentów zawierających 150 miliardów tokenów (słów) w języku polskim. Co istotne, zespół konsorcjum przykłada szczególną wagę do zgodności z prawem autorskim, ustawą o ochronie baz danych oraz wymogami AI Act. Źródła danych, na których pracuje PLLuM obejmują załączniki z domen gov.pl i edu.pl, teksty na licencjach Creative Commons, materiały z domeny publicznej oraz dane kupowane od dostawców. Takie podejście zapewnia nie tylko legalność, ale także cykliczną aktualizację wiedzy modelu.  

Specjalizacja na miarę potrzeb

Twórcy PLLuMa są przekonani, że model świetnie sprawdzi się w polskich urzędach. Przeanalizowali 80 gatunków tekstów urzędowych, które administracja publiczna tworzy najczęściej. Na podstawie zbioru tekstów obejmującego ponad miliard słów z prawdziwych dokumentów opublikowanych w Biuletynach Informacji Publicznej różnych urzędów, stworzyli instrukcje. Pozwalają one generować skargi, wnioski, wezwania, komunikaty, harmonogramy, raporty, zgłoszenia czy powiadomienia – wszystko zgodnie z polskimi normami i przepisami.​ 

Celem twórców było takie wytrenowanie modelu, by na prosty prompt typu „napisz statut miasta”, reagował on zgodnie z oczekiwaniami użytkownika. Udało się to z powodzeniem i żeby tworzyć teksty nie trzeba wpisywać do PLLuMa skomplikowanych i rozbudowanych poleceń.​ 

PLLuM rośnie w dane i możliwości 

Mocną stroną modeli PLLuM jest możliwość dostrajania ich i udoskonalania w obszarach do których będą wykorzystywane – na przykład generowania tekstów, które powstają urzędach oraz w upraszczaniu języka, by był jak najbardziej zrozumiały dla odbiorców. Konsorcjum HIVE AI stworzyło już 27 modeli o różnych rozmiarach: od 8 miliardów do 70 miliardów parametrów. Do tej pory zostały one pobrane ponad 160 tysięcy razy z serwisu Hugging Face.  

Do końca roku liczba dostępnych modeli PLLuM wzrośnie i przekroczy 30 modeli językowych. Wśród nich znajdą się między innymi: kolejny jeszcze mocniejszy od poprzednich model przygotowywany we współpracy z firmą Mistral AI, a także model uczony od zera wyłącznie na danych polskojęzycznych, który ma być ekspertem języka polskiego i sprawdzać się w zadaniach takich jak korekta tekstów. 

O PLLuM prosto i konkretnie 

“Przeszliśmy od fazy ‘czy da się to zrobić po polsku’ do pytania ‘jak najlepiej to wdrożyć'” – tak prace nad PLLuM podsumowywał Radosław Nielek, dyrektor NASK. Pierwsza edycja „Śniadania z PLLuM” nie była kolejną konferencją o AI pełną futurystycznych obietnic. Była praktyczną lekcją z wdrażania polskiej sztucznej inteligencji w urzędach, które muszą codziennie odpowiadać na setki maili, przeszukiwać tysiące dokumentów i tłumaczyć język urzędowy na ludzki. I właśnie do tego PLLuM jest gotowy. 

Polskie samorządy mogą zgłaszać się do udziału w testach prototypu inteligentnego asystenta obywatelskiego opartego na polskim modelu językowym PLLuM. Konsorcjum HIVE AI, kierowane przez NASK, zaprasza do współpracy przy dalszym rozwoju systemu, aby jak najlepiej dostosować go do potrzeb i realiów pracy administracji samorządowej. Udział w konsultacjach i pilotażach pozwoli wprowadzać usprawnienia, które poprawią jakość obsługi mieszkańców i zwiększą efektywność działania urzędów. Warto też śledzić informacje o kolejnych spotkaniach w ramach cyklu „Śniadanie z PLLuM”.